Aşağıdaki bölümlerden oluşan sonuç bildirgesinin girişinde çalıştayın düşünsel hazırlıklarında temel aldığımız evrensel okuryazarlık tanımı ve evrensel okuryazarlık ilkelerine de yer verilmiştir.
Sonuç Bildirgesinin Bölümleri:
1) Tanımlar
2) Devrimci İktidarımızın Eğitim İlkeleri
3) Yetiştireceğimiz "Okuryazar" İnsanın Nitelikleri
4) İktidardayız: Eğitim Politikamız
5) Demokratik Kitle Örgütlerinin Görevleri
6) Demokratik Kitle Örgütlerinin Eylemleri
TANIMLAR
Evrensel Okuryazarlık Tanımı (UNESCO)
Okuryazarlık, değişik türdeki yazılı kaynakları, kayıtları kullanarak tanımlama, anlama, yorumlama, bir araya getirme, iletişim kurma ve hesap yapma yeteneğidir. Toplumun geniş bir kitlesine seslenebilmesi, bilgisini ve gücünü geliştirerek hedeflerine ulaşabilmesi için bireye olanak veren olgudur.
Okuryazarlık, siyasal ve toplumsal yaşama katılmak, toplumsal farkındalık ve eleştirel düşünme becerilerini kazanmak için sürekli bir öğrenme sürecidir.
Okuryazarlık, bireyleri dünyayı anlama, onu biçimlendirme, demokratik süreçlere katılma, kültürel kimliklerini güçlendirme becerileriyle donatır.
Evrensel Okuryazarlık İlkeleri
- Okuryazarlık, bir insan hakkıdır ve insan olmanın temel bir öğesidir.
- Okuryazarlık yalnızca bireye özgü değildir, toplumsal bir niteliği ve işlevi de vardır; başkalarıyla ilişkiyi gerektirir ve yaratır.
- Okuryazarlık, tüm bireylerin etkileşimini, iletişimini, paylaşımını sağlayarak bireysel ve toplumsal güçlenmenin yolunu açar.
- Okuryazarlık, toplumdaki her bireyin ortak sorumluluğudur.
- Okuryazarlık, insanların bilgiyi alma ve iletmede ortak bir anlayış geliştirmesi için zorunludur.
- Okuryazarlık, topluluk üyelerinin aralarında paylaştıkları kültürel ve iletişimsel süreçlerin bütünüdür.
- Okuryazarlığın tanımı ve kapsamı, toplumun ve teknolojinin değişimine koşut olarak değişir ve genişler.
* * *
Sonuç Bildirgesi
DEVRİMCİ İKTİDARIMIZIN EĞİTİM İLKELERİ
- Türk Devrimi yol göstericimizdir. Cumhuriyet ilkelerinden ödün verilmez.
- İnsan gücü, kamu değeridir. İnsan zihninin özgürleşmesi, yaratıcılığın pekişmesi ana ilkedir.
- Okuryazarlık, etkin yurttaşlığın önkoşullarından biridir.
- Merkezinde insan ve kamu çıkarı olan bütünsel, katılımcı ve planlamacı anlayışla hareket edilir.
- Eğitim dizgesi laiktir, dinsel öğelerden arınmıştır; eğitim izlencesi bu anlayışla oluşturulur.
- Yurttaşlar, eğitime erişimde eşit olanaklara sahiptir; tüm eşitsizlikler ortadan kaldırılır.
- Bilim, Türkiye’nin geleceğinin kurulmasında ana yöntem ve araçtır. Düşünsel alanın ve yaşamın her düzleminde bilim ve akıl temel kılınır.
- Eğitim dili Türkçedir; yabancı dille eğitim yapılmaz.
- Her yurttaşın anadilini öğrenme ve kullanma hakkı desteklenir.
- Eğitim politikaları, uzun erimli kaygılarla etkileri ve yöntemleri irdelenerek ve diğer toplumların deneyimlerinden edinilen dersler, başarılı yaklaşımlar değerlendirilerek yurttaşların ortaklaşa tasarımıyla oluşturulur.
- Toplumun tümü (öğretmenler, öğrenciler, ana-babalar, eğitim örgütleri ve meslek kuruluşları, sendikalar, yerel yönetimler...), eğitim alanının katılımcısı ve denetçisidir.
- Eğitimin planlaması, yönetimi ve değerlendirmesinde başat rol öğretmenindir. Eğitimin yürütülüşünde ise öğrenci ve öğretmen eş ağırlıklı bileşenler olarak merkezdedir.
- Örgün eğitimi çevresiyle bütünleşerek gerçekleştiren okul, yaygın eğitimin de yerleşkesidir.
- Örgün ve yaygın eğitimde “yaparak öğrenme” yaklaşımından öte “yaparken öğrenme” yöntemi uygulanır.
- Anayasa ve tüm yasalarda, yasal düzenlemelerde (yönetmelik, genelge vb.) eğitim ilkelerimize aykırı hiçbir maddeye izin verilmez.
- Çocuk, ailenin ya da toplumun “malı” değildir! Çocuk Hakları Sözleşmesi uygulanır.
- Eğitim dizgesi, çağdaş uygarlığın gerektirdiği devingenlikte sürekli gelişime açıktır.
YETİŞTİRECEĞİMİZ "OKURYAZAR" İNSANIN NİTELİKLERİ
- Özgür, eleştirel düşünen, kopyacı olmayan; sanata, insana, doğaya duyarlı birey.
- Kendisinin ve başkalarının ayrımında/bilincinde olan birey.
- Kavramlarla düşünme aşamasına ulaşan, sorunların çözümünde kavramları yaratıcı biçimde kullanabilen birey.
- Evrenin bütünlüğünü, anlama/üretme/yaratma eylemliliği içinde sorgulama yeterliklerini geliştiren birey.
- Yaşamla iç içe olan; kendini gerçekleştiren, kendini sürekli güncel tutan birey.
- Üretme, araştırma, öğrenme ve bilgi edinmeyi kalıcı alışkanlığa dönüştüren birey.
- Yalnızca okuma-yazma ve hesap yapma değil, çağın gerektirdiği tüm alanlarda (bilişim, kent, hukuk, sanat, sağlık vb.) temel okuryazarlık eğitiminden geçmiş birey.
- Ortaklaşa sorun çözme becerisi, bağımsız düşünme yetisi ile el ele olan birey.
- Birçok kanaldan eşzamanlı gelen değişik türdeki bilgileri değerlendirebilen, çözümleyebilen, bireşim yapabilen birey.
- Görsel-işitsel ortamlarda yer alacak metinler oluşturabilen; ortamda var olan/akan metinleri eleştirebilen, çözümleyebilen ve değerlendirebilen birey.
- İçinde yer aldığı karmaşık ortamların gerektirdiği ahlaksal sorumlulukları üstlenen birey.
İKTİDARDAYIZ: EĞİTİM POLİTİKAMIZ
- Eğitim, okulöncesi dönemden başlayarak korkudan, dogmadan, güdümlü olma anlayışından uzak olacak biçimde yapılanacak.
- Okul ve çevresi bütünlük içinde ele alınacak.
- Okullar kamusal yerlerdir. Okullar, bulunduğu sokakla, mahalleyle bütünleşecek. Okul, yalnızca öğrencinin değil, o yöredeki herkes için buluşma ve etkileşim merkezi olacak.
- Öğretmenlere yeterli düzey ve sürede hizmetiçi eğitim verilecek; en az 30 günlük hizmetiçi eğitimlerde teknolojiden etkin yararlanılacak, öğretmenler çağın gerektirdiği gelişmeler, yöntemler ve uygulamalar konusunda güncel bilgilerle donatılacak.
- Öğretmen örgütlülüğü sağlanacak. Öğretmenler, kamunun yönetsel ve akçalı konularda desteklediği meslektaş dayanışması içinde bilgi ve deneyimlerini paylaşacakları ortamlara kavuşacak.
- Ana babalar, çocuklarına dogmalardan arınmış bir eğitim vermeleri için eğitilecek. Bu eğitimler, çocukların doğumundan önce başlayacak, çocuk yetiştirirken sürecek.
- Ders kitapları, dinsel öğretilerden arındırılacak; çağın gerektirdiği ders kitapları ve yardımcı kaynaklar hazırlanacak.
- İzlencelerde dinle ilgili dersler, “din eğitimi” değil “din hakkında eğitim” içeriğinde olacak. Öğrencilerin birbirleri üzerinde baskı yapmasına, ayrışmalarına, kutuplaşmalarına neden olacak dinsel simgelerin zorunlu eğitim süresince okullarda kullanılmaması sağlanacak. İsteyen ailelerin çocuklarının inançları doğrultusunda din eğitimi alabilmesi için okullardan hafta sonlarında yaralanılabilecek.
- Ulusal birlikteliğe bağlı kalmak koşuluyla yerelliğin gerektirdiği farklılıklar gözetilecek.
- Merkezde özerk Eğitim Bilimleri Araştırmaları Enstitüsü kurulacak. Bilimsel anlayışla yapılandırılan bu enstitü, eylem araştırmaları ve uygulama denemeleri yapacak.
- Merkezde ve yerelde dönemsel eğitim çalıştayları yapılarak, hem var olan uygulamalar değerlendirilecek hem de yeni uygulamaların ilkeleri, kuralları, yöntemleri belirlenecek.
- Köy Enstitülerinin eğitim anlayışı korunacak; okulun her aşamasında (her sınıf düzeyinde) iş içinde uygulayarak öğrenme sağlanacak.
- Sanatçılar, eğitim dizgesinin oluşturulmasına ve okuldaki eğitime doğrudan katılacak.
- Eğitime erişimdeki tüm eşitsizlikler (dil, din, inanç, cinsiyet, ekonomik durum, bölge farklılığından kaynaklanan) ortadan kalkacak. Bu amaçla anayasa ve yasalarda gereken hukuksal düzenlemeler yapılacak.
- Temel eğitim, okulöncesinden başlayarak kesintisiz 13 (1+12) yıl olacak.
- Dersanelere, özel okullara gerek olmayacak.
- Eğitimin, insanın kendini çağın gerektirdiği biçimde yenilenmesi anlayışıyla “yaşam boyu” olduğu düşüncesi aşılanacak; eğitim politikaları bu bakışla tasarlanacak.
Eğitimin Kapsamı
- “Okuma, yorumlama, yeniden oluşturma” okuryazarlık kapsamında değerlendirilecek.
- Sanatın her alanı, okulöncesi dönemden başlayarak eğitimde uygulamalı olarak yer alacak.
- Çocuğa, ilk yaşlardan başlayarak spor (beden eğitimi) alışkanlığı ve bilinci kazandırılacak.
- İnsan, hayvan, doğa sevgisi ve eşduyum (empati) ilk yaşlardan başlayarak kazandırılacak.
- Eğitim izlenceleri aşağıdakileri kapsayacak:
o Yurttaşlık bilgisi ve demokrasi
o Duygusal okuryazarlık
o Bilim okuryazarlığı
o Bilişim okuryazarlığı
o Kent okuryazarlığı
o Sosyal medya okuryazarlığı
o Çevre ve sağlık okuryazarlığı
Öğretmen Yetiştirme İlkeleri
- Hangi alanda kaç öğretmene gereksinim duyulduğu planlama yapılarak belirlenecek.
- Öğretmen yetiştirilmesi ve atanması plan doğrultusunda yapılacak.
- Her öğretmen bir kendi alanında, bir de sanat alanında yetişecek.
- Her öğretmen adayı için “Felsefe” baraj ders olacak. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi için öğretmende “Felsefe diploması” aranacak.
- Öğretmenden 5-7 yıl içinde lisansüstü eğitim yapması istenecek.
DEMOKRATİK KİTLE ÖRGÜTLERİNİN GÖREVLERİ
- Toplumu cumhuriyet ülküsünde buluşturmak.
- Topluma önderlik ve kılavuzluk etmek.
- Toplum üzerindeki korkuyu yok etmek; korkmamayı öğrenmek ve öğretmek.
- Bireye, dolayısıyla topluma özgüven kazandırmak.
- Bilinçli, özgür yurttaş sayısını artırmak.
- Siyasete yön verecek biçimde kamuoyu baskısı oluşturmak.
- Dünya ve ülke gündemini izlemek ve kamuoyunu bilgilendirmek.
- Üyelerinin yaşamın her alanında kendilerini okuryazarlık düzeyleri ve yurttaş sorumluluğu açısından sorgulamalarını sağlamak.
- Yöntembilimsel çalışmayla ölçme ve değerlendirme yaparak topluma örnek olmak.
- Üyelerini, görev ve sorumluluk yükleyerek üretime katmak.
- Demokratik tutumu öncelikle kendi örgütleri içerisinde yaşama geçirmek.
- Üyelerinin çağdaş teknolojiyi etkin ve verimli kullanmasını sağlamak.
- Okullara, yerel yönetimlere, üniversitelere, halk kütüphanelerine yılmaksızın erişmeye çalışmak; bu kurumları hem eylemlerin ortamı/yeri hem de paydaşı yapmak.
- Okul aile birliklerini eylemlere, etkinliklere katmak.
DEMOKRATİK KİTLE ÖRGÜTLERİNİN EYLEMLERİ
- “Cumhuriyetçi Eğitim Birlikteliği” adıyla eğitimin yapısı ve içeriğini ortaya koyarak çözümler üreten; etkinlik ve eylemleri tanımlayan, yürüten ve eşgüdümünü sağlayan güçbirliğinin oluşturulması.
- Ortak Okuryazarlık Kitabı’nın yazılması.
- Ortak mücadele programının ortaya konması.
- Bu ülkenin kaynaklarıyla gelir elde eden iş çevresine, işadamlarına ülkenin kalkınması ve eğitiminden sorumlu oldukları vurgulanarak çağrı yapılması; demokratik kitle örgütlerinin çabalarına katkılarının istenmesi.
- Kamuoyunu bilgilendirici ve uyarıcı, halk adına denetim işlevini yerine getiren süreli yayın çıkarılması, bu amaçla sanal ortamdan da etkin biçimde yararlanılması.
- Başta meslek örgütleri olmak üzere belirli alanlarda uzmanlaşan derneklerin kendi alanlarında okuryazarlık çalışması yapması. Örnek: Baroların “hukuk”, Tabipler Birliğinin “sağlık”, çevreyle ilgili olanların “çevre” okuryazarlığı izlenceleri ve içerikleri oluşturup kamuya açık eğitimler düzenlemesi.
- Oluşturulan demokratik kitle örgütü birlikteliğinin her yıl iki-üç konu seçerek bir-iki aylık yaz okulları ve işlikler düzenlemesi.
- Örgütlerimizin işbirliği ve dayanışmasıyla öğrenci yurtlarının yapılması.
- Örgütlerimizin güçbirliğiyle eğitim ve kültür evlerinin oluşturulması ve yaygınlaştırılması.
- Örgütlerimizin ortak girişimiyle her düzeydeki öğrenciye eğitim katkısı (burs) sağlanması.
- E-Öğrenme: Her düzeyde uzaktan eğitim için altyapının kurulması, e-öğrenme için sanal ortamda nitelikli içerik oluşturulması. Öğrencinin, katılımcıların kendi e-içeriğini oluşturmasının sağlanması.
- Önerilen tasarılar (projeler):
o Fenim Benim: Bilim sevdirme amaçlı kapsamlı çalışmalar.
o Her Okula Bir Mikroskop, Bir Teleskop.
o Mor Kınalar: Erken yaşta evliliğin önlenmesi için temel haklar ve sağlık konularında bilinçlendirme.
o Köyde Şenlik Var: Yurttaş buluşmasıyla okuryazarlık ve yurttaşlık bilincinin uyandırılması.
o Okul-Müze Günleri: Müzelerle, tarihimizle tanışma ortamının yaratılması.
o Bir Dilekçem Var: Yurttaşların anayasal ve yasal hakları konusunda bilinçlenip toplumsal sorunlara ilişkin yakınmalarını, istemlerini dilekçe yazarak yetkililere aktarmak ve sonuçlarını izlemek.
o Benim Sokağım-Caddem: Sokak/Cadde levhalarının, bina numaralarının yerleştirilmesi ve okunur biçimde olması için girişimlerde bulunmak.
